Дали при апсењето на левичарската терористка на РАФ Данијела Клета била користена вештачка интелигенција, односно програма за препознавање лица? И зошто многумина во Германија сега се загрижени за тоа?
Мајкл Колборн беше повеќе од изненаден кога на неговиот екран почнаа да се појавуваат првите резултати по само пет до десет минути. Целосната потрага заврши за половина час.
Колборн е истражувач во глобалната мрежа Bellingcat со седиште во Амстердам. Тој води проект за десничарските екстремисти во Европа. За авторите на подкастот „Легија“, кој се емитува на германскиот јавен сервис РББ, минатата есен тој го истражуваше случајот со Данијела Клета .
Таа денес има 65 години, а била член на т.н од третата генерација на „Фракцијата на Црвената армија“ (РАФ). Ја бараа 30 години. Таа беше уапсена од полицијата на Долна Саксонија минатиот понеделник, на 26 февруари, во Берлин. Малку подоцна во нејзиниот стан била пронајдена и муниција.
„Не дадов никакви информации во полиција. И не сум единствениот кој ја бараше“, изјави Колборн за берлински Тагескејтунг.
Пребарување на Интернет – само половина час
Вистина е дека во последните години имаше неколку обиди за трага на Даниела Клета. Во ноември минатата година, истражителите, по дојава, го следеле нејзиниот стан во Берлин. Во исто време, новинарите на подкастот „Легија“ го бараа и Клете, а во октомври побараа од Колборн да анализира фотографии од 2017 година на кои наводно се гледа Клете.
За пребарувањето Колборн користел вештачка интелигенција, односно програма која го споредува лицето на фотографијата со фотографии на Интернет, пред се на социјалните мрежи.
„Целиот процес траеше околу 30 минути. Значи, од потрагата по лицето на Даниела Клета, до хипотезата дека фотографиите на една постара жена се направени во бразилски културен центар, најверојатно тоа се фотографии на Даниела Клета“, вели Колборн.
За да биде сигурен, тој ги проверил резултатите со помош на друга програма.
„Според софтверот, на двете слики имало исто лице. Мислев дека резултатот е веројатен и им кажав на новинарите на подкаст. Им препорачав да го следат тоа водство“, вели Колборн.
Една од програмите што ги користеше Колборн се вика „PimEyes“. Достапен е за секого, а за него вели дека платил само 30 евра. Програмата користи вештачка интелигенција за наоѓање врски помеѓу различни фотографии на Интернет и на тој начин ги следи луѓето на различни слики. Доколку фотографијата е јавно достапна, PimEyes може да ја прочита и анализира.
Тој старт-ап е основан во 2017 година во Полска, а денес е во сопственост на компанија од Дубаи. Поради своите нетранспарентни деловни практики и контроверзното ракување со заштитата на податоците, „PimEyes“ постојано беше критикуван, а против компанијата дури беа покренати и кривични постапки во Баден-Виртемберг на крајот на 2022 година.
Ова не е првпат употребата на софтвер за препознавање лица да се најде на насловните страници. Последниот случај е од есента минатата година, кога сметката на TikTok привлече внимание откако постави снимки од концертите на Тејлор Свифт во таква програма и идентификуваше кои се посетителите на концертот. Го гледаа милиони корисници на таа мрежа.
Добрите и лошите страни на користење на контроверзен софтвер
Се поставува прашањето како Мајкл Колборн, човек кој не го знае ни германскиот јазик, успеал за половина час да пронајде жена терорист, а германската полиција не за 30 години? Односно, зошто полицијата не користела ваква програма во потрагата по Данијела Клете?
Затоа што се попречени со законот за заштита на личните податоци.
„Програмите што ги користат новинарите и истражувачите полицијата може да ги користи само во ограничен обем или под посебни услови“, објаснува Даниела Беренс, министерка за внатрешни работи на Долна Саксонија. Истовремено, таа нагласува дека полицијата сама и влегла во трага на Данијела Клета, дека „успешноста на потрагата нема врска со истражувањето на подкастот“.
Министерот Беренс (СПД), исто така, вели: „Долго време се залагам да им обезбедиме на нашите безбедносни власти посовремени методи на надзор, да овозможиме употреба на вештачка интелигенција и да ги вооружиме со овластувања кои се компатибилни со владеењето на правото и слободен општествен поредок“, изјави Беренс за „Тагесшпигел“.
Со неа се согласува и претседателот на Федералниот полициски синдикат, Јохен Копелке. „Не ни е јасно зошто полицијата не смее да користи ваков корисен софтвер во ерата на вештачката интелигенција, автоматизација и дигитализација“, рече Копелке и посочи дека полицијата во другите, соседни земји на ЕУ веќе постигнала голем напредок во овој поглед.
Тој вели дека е за технологијата за препознавање лице да се користи на железнички станици, аеродроми и фудбалски стадиони.
Се огласи и опозицијата. Александар Тром од редовите на Христијанско-демократската унија (ЦДУ) рече дека владејачката коалиција „конечно мора да престане да не им верува на нашите полицајци и мора да ги опреми со вештините што се неопходни во 21 век“.
Пратеникот на владејачките либерали (ФДП), Константин Куле, сепак, смета дека употребата на софтверот за препознавање лица од страна на полицијата е „многу проблематична“. „Граѓаните мора да можат да се движат на јавен простор без да бидат идентификувани на секој чекор“, вели тој.
Орвелова 1984 година?
Истражувачот Михаел Колбурн смета дека во секој случај е неопходна социјална дебата за тоа дали и како да се користат такви програми.
„Мислам дека органите на прогонот не треба да поставуваат камери како „1984“ на Орвел. и да се користи софтвер за препознавање лице насекаде. Тоа би било страшно. Но, мислам дека полицијата треба подобро да се запознае со дигиталните технологии“.
И на прашањето дали го вознемируваат етичките сомнежи бидејќи неговото истражување можеби довело до апсење на Даниела Клета, Колбурн одговара: „Не. Таа веќе беше барана, а не поради лажни обвиненија. Но, можеби повеќе би сакал наместо тоа да најдам неколку неонацисти во бегство“.
