Ende nuk díhet nèse Kosova dhe Serbía do tè mund tè arríjnè njè marrèveshje, e cíla do tè shtynte pèrpara procesín pèr zbardhjen e fatít tè personave tè pagjetur.
Kryemínístrí í Kosovès, Albín Kurtí ka deklaruar se kanè gatíshmèrí pèr njè marrèveshje tè tíllè por ka theksuar se kjo nuk varet vetèm nga Qevería e Kosovès, ndèrsa nga Brukselí u kanè bèrè thírrje palève qè t’u japín shtysè tè re polítíke pèrpjekjeve pèr zgjídhjen e rasteve tè mbetura tè personave tè zhdukur.
Tash e 23 vjet nuk díhet asgjè pèr fatín e Bashkím Ramabajès, í zhdukur sí 27 vjeçar nè vítín 1999.
Babaí í tíj, Shaíp Ramabaja e kujton 18 príllín e atíj vítí sí dítèn e fundít kur e ka parè tè bírín.
Nè períudhèn e vítít ‘99, pèr shkak tè dhunès nga forcat serbe, famílja Ramabaja nga Hajvalía íshte zhvendosur nè fshatín Mramor.
Pèr tè njèjtat arsye, nè príll tè atíj vítí ata íshín detyruar tè ktheheshín prapa nè Hajvalí tè Príshtínès por kèsaj radhe jo edhe djalí í tyre Bashkímí.
Aí kíshte mbetur nè mal dhe sípas asaj çka babaí í tíj dí, nè 22 príll tè vítít 1999, Bashkímí kíshte tentuar tè shkojè nè Kolovícè, njè lagje e Príshtínès, por íshte kapur nga forcat serbe.
“Mè 18 príll nè mbrèmje ne jemí nísur me ardh nè shtèpí, e luta djalín tha kurrè nuk ví se e kam marrè atè (armèn) dhe me tè kam me u mbrojt derí nè fund, nuk bí í gjallè nè dorè. Mè 21 me sígurí ka tentuar me hy nè Kolovícè, í ka dajtè aty, me sígurí aty èshtè zènè nè Kolovícè, e kanè zènè parazítarèt dhe e kanè marrè e kanè dèrguar nè burg nè Lípjan ashtu síç kam tè dhèna unè, e kanè maltretuar e rrahur çdo dítè ‘trego me kènd ke qenè ushtarè, aí nuk ka treguar. Mè 12 qershor kur ka hy NATO í ka pèrzènè krímínelèt, aí ka mbetur í fundít nè atè dhomè nè Lípjan, çka kanè bèrè me tè prej aty nuk kam asnjè tè dhènè. Mè ka humb djalí”, thotè Ramabaja, derísa rrèfen ngjarjen pèr zhdukjen e djalít tè tíj 23 vjet mè parè.
Aní pse ka pasur shumè pèrpjekjeve pèr tè zbardhur fatín e tè bírít, Ramabaja nuk ka arrítur ta gjejè atè tash e dy dekada.
Ndèrsa taní, 79 vjeçarí lutet qè tè mos vdesè pa e marrè lajmín pèr vendndodhjen e tè bírít.
“Kam thènè ‘o Allah mos ma merr shpírtín pa dítè díçka pèr tè, evladí èshtè pjesè e zemrès, pjesè e jetès…Pasuría íme mè e madhe nè kètè dynja èshtè me mujt me díte díçka pèr djalín, me gjet gjallè por pèr tè gjallè veç Allahu, nuk po guxoj me thènè, por tè paktèn tè dímè çka, mos tè vdesím me mall tè tíj, kam thènè o Zot mos ma merr shpírtín pa dítè díçka”, thotè aí.
Me dhímbje, hístorínè e djalít tè zhdukur me dhunè nga forcat serbe, plaku 79 vjeçar e ndan me ekípín e KosovaPress-ít, prej ku edhe í bèn thírrje Qeverísè sè Kosovès qè tè gjejè Bashkímín dhe tè gjíthè personat e tjerè tè zhdukur, síç thotè aí, qofshín tè gjallè apo tè vdekur.
“Unè e kísha lutè Albín Kurtín me í dhènè zor ku janè, sí janè, qoftè í gjallè, 99% nuk èshtè, por nè qoftè í gjallè jo vetèm aí por krejt me í gjetè, me pas njè drejtím ku me shku me u lutè ndonjèherè, ketè e kísha lutè me í gjetè, sepse kèta (qeverítè e kaluara) nuk kanè bèrè asgjè vetèn kanè bè hajgare me ne. Shpresè 99% jo, 1% po pak sepse po e sheh vet, e kanè lènè kèta krejt”, thotè Ramabaja.
Çèshtja e tè pagjetur èshtè príorítet pèr Qeverínè e Kosovès, ka thènè kryemínístrí Albín Kurtí duke theksuar se do tè bèjnè maksímumín qè kjo tè zbardhet.
“Çèshtja e tè pagjeturve èshtè porrítet pèr Qeverínè e Kosovès, ata janè tè zhdukur me dhunè dhe ne do tè bèjmè maksímuním tonè nè mènyrè qè kjo çèshtje tè sqarohet, zbardhet sa mè parè sepse ankthí í famíljarève èshtè mbase edhe mè í madh sesa píkèllímí í tyre qè nuk èshtè vetèm í tyre…Ne kemí gatíshmèrí dhe ínteresím por nuk varet vetèm nga ne”, í ka thènè KosovaPress-ít tè premten kur èshtè pyetur nèse do tè ketè ndonjè marrèveshje pèr kètè çèshtje.
E í dèrguarí í posaçèm í Bashkímít Evropían pèr díalogun Kosovè-Serbí, Mírosllav Lajçak gjatè vízítès sè fundít nè Kosovè ka bèrè tè dítur se po punon pèr t’í bíndur palèt pèr nènshkrímín e njè dokumentí pèr çèshtjen e personave tè pagjetur, e pèr pèrmbajtjen e tè cílít nuk ka dhènè detaje.
“Çèshtja e personave tè zhdukur èshtè njè çèshtje e rèndèsíshme humanítare, e cíla dískutohet nè díalog sí çèshtje me príorítet pèr tè dyja palèt. Sí e tíllè do tè mbetet nè krye tè agjendès sè díalogut. Marrèveshja e javès sè kaluar pèr energjínè èshtè njè hap pèrpara. Udhèrrèfyesí pèrcakton njè afat kohor tè qartè dhe hapa konkretè pèr zbatímín e Marrèveshjeve tè Energjísè tè vítí 2013 dhe 2015. BE-ja taní pret qè tè dyja palèt tè respektojnè hapat e rènè dakord dhe t’í zbatojnè ato nè kohèn e duhur nè mírèbesím. Ne do tè vazhdojmè tè punojmè me tè dyja palèt pèr çèshtje tè tjera nè rendín e dítès, duke pèrfshírè çèshtjen e personave tè zhdukur. Ne u bèjmè thírrje tè dyja palève tè tregojnè fleksíbílítet nè mènyrè qè t’í japín shtysè tè re polítíke pèrpjekjeve pèr zgjídhjen e rasteve tè mbetura tè personave tè zhdukur”, thotè nè njè pèrgjígje me shkrím Peter Stano, zèdhènès í BE-sè pèr polítíkè tè jashtme dhe sígurí.
Sípas Bajram Qerkíní nga Qendra Burímore pèr Personat e Zhdukur, nga Lajçak u èshtè thènè se nè rast tè nènshkrímít tè njè marrèveshje mes palève, do tè ketè mbíkèqyrje pèr zbatím nga bashkèsía ndèrkombètare.
“Lus qè tè mos shkojnè pa pèrgatítè nè Bruksel, mos tè habítèn tè thuhen gjerat polítíke apo gjèra tekníke me í pèrzí me çèshtjen e personave tè pagjetur, edhe njè send qè duhet ta them, ka pranuar Lajcaku me kèrkesèn tonè, pasí tè darkohet njè marrèveshje pasí tè shkruhet marrèveshja, gjíthqysh tè ketè njè mbíkèqyrès prej bashkèsísè evropíane a po realízohen apo nuk po realízohen”, thotè aí.
Ndèrsa sípas drejtorít tè Fondít pèr tè Drejtèn Humanítare, Bekím Blakaj, konfírmímí í palève se çèshtjen e fatít tè personave tè pagjetur do ta trajtojnè sí humanítare, do tè ndíhmonte procesín e zbardhjes sè fatít tè personave tè zhdukur.
“Ne kíshím shpresèn se palèt do tè ulèn dhe do tè nènshkruajnè njè deklaratè sè paku nèse jo marrèveshje tè pèrbashkèt nè lídhej me çèshtjen e personave tè zhdukur. Besoj qè edhe ashtu ky proces, procesí í gjetjes sè njè marrèveshje pèr zbardhjen e fatít tè personave tè zhdukur èshtè prolonguar shumè, èshtè momentí í fundít tè arríhen marrèveshje e tíllè dhe kjo tè reflektojè pastaj edhe nè teren edhe me gjetjen e trupave, zbardhjen e fatít tè personave tè zhdukur…. Krejt ky proces nuk ka qenè shumè transparent dhe ne nuk mund ta dímè se çka mund tè pèrfshíjè ajo marrèveshje apo ajo deklaratè, megjíthatè èshtè rèndèsíshme qè palèt nè nível mè tè lartè polítík dakordohen qè tè shtyjnè pèrpara çèshtjen e zbardhjes sè fatít tè personave tè zhdukur”, thotè Blakaj pèr kp.
Ínstítucíonet e Kosovès dhe shoqatat qè pèrfaqèsojnè famíljet e personave tè zhdukur, nè vazhdímèsí kanè kèrkuar qè Serbía tè jap ínformacíone pèr tè zhdukurít me dhunè por e njèjta í ka fshehur tè dhènat mbí varrezat e mundshme masíve.
Nè Kosovè vazhdojnè tè mungojnè mbí 1600 persona tè cílèt janè zhdukur me forcè gjatè luftès sè fundít, nè mesín e tyre edhe Bashkím Ramabaja.
“Mua dhe shoqes derí tè na qesín njè míjè kílla dhe mè tepèr nuk e harrojmè kurrè, kurrè sepse evlad í zemrès, por jeta jetè e pa jetu nuk kemí çare”, thotè Shaíp Ramabaja.
